Het aantal faillissementen is terug op het niveau van voor de coronaperiode. Uit het net verschenen jaarrappor van KVK blijkt dat het aantal faillissementen in 2023 fors is gestegen, van 2000 in 2022 naar 3300 in 2023. Ook het aantal bedrijven dat is gestopt, nam sterk toe. Invordering van verleende coronasteun en uitgestelde belastingen zijn volgens KVK de belangrijkste reden voor de toenames.
Totaal aantal bedrijven in 2023 met vijf procent toegenomen
In absolute cijfers gemeten is het aantal in het Handelsregister ingeschreven ondernemingen nog wel toegenomen. Op 1 januari 2024 stonden er 2.522.782 bedrijven genoteerd, een jaar eerder was dat 2.395.231, een stijging van 5 procent. Daarbij valt op dat het aandeel zzp’ers toeneemt: 66,7 procent bij de start van 2023, 68,1 procent een jaar later. Joris Knoben, hoogleraar Strategie en Ondernemerschap aan de Tilburg School of Economics and Management: ‘Het aantal bedrijven blijft toenemen, maar de groei vlakt wel duidelijk af. Met name de stijging van het aantal stoppers is opvallend.’ In 2023 besloten 147.500 ondernemingen de boeken neer te leggen. ‘Al met al zijn dit duidelijke signalen van een afkoelende economie,’ aldus Knoben.
Faillissementen stijgen het sterkst in de detailhandel
Het aantal faillissementen nam in 2023 sterk toe. In 2022 waren er ongeveer 2.000 faillissementen, afgelopen jaar ruim 3.300, een stijging van 64 procent. De groei is beduidend sterker dan die in 2022 toen in de jaarstatistieken een stijging van 21 procent verscheen. De faillissementen namen het sterkst toe in de detailhandel (+159 procent), de sector cultuur, sport en recreatie (+114 procent) en de horeca (+101 procent). Tegelijkertijd traden er in de sector detailhandel ook veel starters aan. ‘Het aantal faillissementen keert terug tot het niveau van voor de coronaperiode’, signaleert Knoben. ‘De noodzaak om coronasteun en uitgestelde belastingen terug te betalen doet steeds meer bedrijven de das om. Deze groei aan faillissementen, met name in de door corona hard geraakte sectoren, wordt eigenlijk al een tijd verwacht.’
Veel minder startende bedrijven in de gezondheidszorg
De grootste dynamiek zit in de sectoren gezondheidszorg, horeca en in de bouwnijverheid. De gezondheidszorg springt eruit, met de grootste daling van het percentage starters (-17 procent) en tegelijk de sterkste toename van het percentage stoppers, 21 procent ten opzichte van 2022. ‘Deze ontwikkelingen in de zorg zouden gerelateerd kunnen zijn aan de groeiende aandacht voor de negatieve effecten van (schijn)zelfstandigen in de zorg’, zegt Knoben. ‘Kabinet en brancheorganisaties hebben concrete afspraken gemaakt om de inhuur van zzp’ers in de zorg te beteugelen. Het zou logisch zijn als daardoor het aantal starters afneemt en er de nodige zzp’ers stoppen.’
Horeca en bouw zien aantal gestopte bedrijven sterk toenemen
Hoewel voor een kopje koffie of een pilsje tegenwoordig schaamteloos vijf euro wordt gevraagd, heeft de horeca het volgens KVK nog altijd niet gemakkelijk. Het aantal stoppers is ten opzichte van 2022 met 15 procent toegenomen. Verder kampt de sector met een hoger dan gemiddeld aantal faillissementen. Knoben: ‘Bedrijven in de horeca hebben het lastig. De concurrentie is groot, niet alleen van andere horecabedrijven maar ook van bezorgdiensten en supermarkten. Daardoor is het vaak lastig om de prijzen te verhogen terwijl de kosten zoals huren, salarissen en energie, wel oplopen. De marges staan daardoor onder druk en dus vallen er relatief veel bedrijven uit.’ Ook in de bouwnijverheid neemt het aantal ondernemers sterk af. Het aantal starters bleef gelijk maar vergeleken met 2022 steeg het aantal stoppers met 19 procent. ‘De bouw lijkt last te hebben van beperkingen in de nieuwbouw. De vraag naar nieuwe huizen is enorm maar vanwege vergunningsproblemen en kostenstijgingen wordt er toch maar beperkt gebouwd’, aldus Knoben.
U kunt het volledige KVK Jaarrapport Bedrijvendynamiek 2023 hier vinden.