Ruim één op de vijf Nederlandse bedrijven past zijn bedrijfsstrategie aan of is dat van plan, als reactie op internationale spanningen, marktverstoringen of wijzigend buitenlands beleid. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), gebaseerd op een conjunctuurenquête onder bedrijven uit maart 2025. Vooral ondernemingen in de industrie en in de sector vervoer en opslag nemen het voortouw in het herzien van hun koers.
Opvallend is dat 13,2 procent van de bedrijven hun strategie inmiddels heeft aangepast, terwijl nog eens 8,5 procent aangeeft hier binnenkort werk van te maken. Daarentegen geeft 45,7 procent aan geen actie te ondernemen, terwijl bijna een derde (32,6 procent) uitsluitend binnenlandse activiteiten uitvoert en zich daardoor minder direct geraakt voelt door internationale spanningen.
Industrie en transportsector nemen het voortouw
Met name bedrijven in de industrie (19,8 procent aangepast; 13,6 procent plannen) en in de vervoer- en opslagsector (22,7 procent aangepast; 6,9 procent plannen) zijn actief bezig met strategische veranderingen. Binnen de industrie zijn het vooral de transportmiddelenindustrie (46 procent), de elektrotechnische en machine-industrie (45 procent) en de metaalindustrie (36 procent) die zich opnieuw positioneren op de wereldmarkt.
Ook in de zakelijke en overige dienstverlening worden er stappen gezet, zij het op kleinere schaal. Denk aan architectenbureaus, ingenieurs, onderzoeksinstellingen, reclamebedrijven en specialisten in design en consumentenreparatie. In de informatie- en communicatiesector blijven de aanpassingen voorlopig beperkt, met slechts 6,8 procent die al maatregelen nam.
Nieuwe handelsroutes en voorraadvorming populair
De meest gekozen maatregel onder bedrijven die hun strategie herzien, is het aanpassen van import- of exportmarkten: 30 procent zoekt andere landen om goederen van of naar te verhandelen. Vooral industriële bedrijven nemen deze stap. In de detailhandel en autohandel wordt deze verschuiving eveneens relatief vaak genoemd.
Daarnaast zet 20 procent van de aanpassende bedrijven in op grotere voorraden om schommelingen in de aanvoer op te vangen. Met name in de sectoren vervoer en opslag, informatie en communicatie, en overige dienstverlening is dit een populaire strategie.
Friendshoring wint terrein
Verplaatsing van de productie komt minder vaak voor. In totaal kiest 10 procent van de bedrijven hiervoor, waarvan 8 procent de productie onderbrengt in bevriende landen (friendshoring) en 2 procent deze terughaalt naar Nederland (reshoring). Vooral in de detailhandel leeft deze strategie: 21 procent kiest voor friendshoring en 6 procent voor reshoring.
Opmerkelijk is dat 54 procent van de bedrijven andere, niet gespecificeerde strategische aanpassingen meldt. Omdat bedrijven maximaal twee opties mochten aanvinken, kunnen deze percentages per sector boven de 100 procent uitkomen.
Stijgende kosten en prijzen: detailhandel koploper
De herziening van de strategie blijft niet zonder gevolgen. Zo verwacht 36 procent van de betrokken bedrijven een kostenstijging, terwijl 24 procent juist rekent op lagere uitgaven. De overige 40 procent voorziet geen financiële impact. In de detailhandel verwacht zelfs 58 procent dat de strategische keuzes zullen leiden tot hogere kosten. In de autohandel en -reparatie is dit verschil tussen kostenstijging en -daling eveneens sterk aanwezig. Daarentegen verwachten bedrijven in de zakelijke dienstverlening en in de informatie- en communicatiesector juist vaker een kostenverlaging.
Meeste bedrijven blijven terughoudend
Ook op prijsniveau zijn er effecten merkbaar. Een derde van de bedrijven die hun strategie wijzigen, verwacht de prijzen van hun producten of diensten te verhogen. Vooral de horeca en detailhandel springen eruit met een verwachte prijsstijging bij 56 procent van de betrokken ondernemingen. Toch blijft het merendeel van de bedrijven – bijna twee derde – vasthouden aan stabiele prijzen. In sectoren zoals de zakelijke dienstverlening en de autohandel blijft het aandeel bedrijven dat een prijsverhoging voorziet beperkt.