Nog niet zo lang geleden was de externe inhuurkracht een zeldzame verschijning. Tegenwoordig gaan ziekenhuizen failliet door de almaar stijgende kosten van de massaal op het zelfstandigenbestaan overgestapte zorgverleners. Columnist Robert Jan Blom vraagt zich af hoe er een resoluut eind gemaakt kan worden aan deze ongewenste ontwikkeling. Hoe lang duurt het nog voordat de zzp’ënde koffiejuffrouw voor de verleiding valt haar uurtarief op te schroeven tot een ‘marktconform’ niveau?
Niet getreurd, Lilian
Afgelopen maand stond in het teken van twee failliete ziekenhuizen. Op de radio hoorde ik Lilian Marijnissen haar bekende rode smartlap zingen. Ze vroeg zich af hoe het in godsnaam mogelijk was dat de begrippen zorg, kosten en omzet tegenwoordig in een adem met elkaar genoemd konden worden. Terug naar de schoolbanken, kameraad Marijnissen, zou ik zeggen, en even doorbladeren naar de paragraaf tering & nering. Gevonden? Elk clubje waarin een activiteit wordt ontwikkeld heeft nu eenmaal met tering & nering te maken, of het nu een specialistenmaatschap is, een badmintonvereniging, een beursgenoteerde nv of een maoïstische splinterpartij. Organisaties, groot en klein, gaan nu eenmaal failliet. Niet getreurd, Lilian, daar is echt niets aan te doen!
Inhuur van externen
Ik wil het eigenlijk over iets anders hebben, namelijk over het nare verschijnsel dat mede ten grondslag ligt aan de ondergang van deze ziekenhuizen: de inhuur van externe krachten. Uit een recent onderzoek van BDO Accountants naar de financiële staat van de Nederlandse ziekenhuizen – exclusief de umc’s – blijkt dat die inhuur behoorlijk uit de klauwen loopt. Over de hele linie zijn de personeelslasten in 2017 gematigd gestegen, met 1,9 procent, noteert BDO. Als percentage van de opbrengst zijn deze kosten met 47,8 procent zelfs keurig gelijk gebleven ten opzichte van 2016. Ook de gemiddelde personeelskosten per fte stegen nauwelijks. Maar de kosten van de mensen die niet in loondienst zijn, de externen, klommen van € 325 naar € 381 miljoen, een stijging van dik 17 procent.
Externenleger
Wie denkt dat externen louter worden ingehuurd door grote bedrijven en overheidsdiensten die door hun hoeven dreigen te zakken zoals de Belastingdienst, loopt achter de feiten aan. En wie denkt dat dit externenleger alleen bestaat uit Audi-rijdende adviseurs heeft al evenzeer helemaal mis. Ze komen gewoon in gedeukt Fordje Ka voorrijden, of met een moederfiets. Want, de laatste jaren hebben ook hele andere echelons van het ziekenhuispersoneel het zelfstandige leven ontdekt. Verpleegkundigen, thuiszorgwerkers, ambulancechauffeurs, groepleiders, ggz-medewerkers en ga zo maar door, ze hebben allemaal ontslag genomen en om zich via een uitzendbureau weer als zzp’er te laten inhuren. Ze verdienen wat meer en krijgen als bonus een verlichting van de werkdruk.
Zeldzame verschijning
Waar zijn wij als samenleving de verkeerde richting ingeslagen? Enkele decennia geleden was de inhuurkracht nog een zeldzame verschijning. Hij of zij draafde alleen op wanneer specialistische kennis gewenst was – en dat tegen een redelijke honorarium. Nu scheppen externen soms duizenden euro’s per dag bij elkaar. Door de arbeidskrapte is de vrees gerechtvaardigd dat straks ook de vrolijk zzp’ënde schoonmaker en koffiejuffrouw voor de verleiding vallen hun uurtarief op te schroeven tot een ‘marktconform’ niveau. Waarom zouden we zoveel geld gaan besteden aan externen die tot voor kort niet meer dan een paar tientjes per uur verdienden? Hoe maken we korte metten met dit verschijnsel? Ah, ik weet het, kameraad Marijnissen klimt vast op de barricaden!
Robert Jan Blom