Heel voorzichtig kruipt het aantal faillissementen weer omhoog. Volgens onze columnist Robert Jan Blom ligt de oorzaak niet in de hoge olieprijs of de handelsoorlog tussen de VS en China. Nee, er is iets heel anders aan de hand. De faillissementsindex stijgt omdat ondernemers elkaar moedwillig kapot concurreren. Om deze valse concurrenten tegen te gaan pleit Blom voor meer maatschappelijk bewustzijn – bij ondernemers én klanten.
Meeste sportscholen per vierkante kilometer
Enkele jaren geleden stond mijn woonplaats Alphen aan den Rijn bekend als De Stad Met De Meeste Sportscholen Per Vierkante Kilometer. Ik geef toe, het is een statistisch detail dat geen uitbundig versierde straten rechtvaardigt maar liever dit dan de eerste prijs in de categorie meeste varkenshouderijen, belwinkels of nagelstudio’s. Sindsdien zijn er een paar sportscholen verdwenen en weer bijgekomen. Ik houd deze fluctuaties niet dagelijks bij maar zeker is dat ‘we’ nog steeds in de bovenste regionen meedoen. Ook qua opticiens scoren we goed. Een tijdje terug telde ik in de Van Mandersloostraat, dé winkelstraat van Alphen, maar liefst drie opticiens die zich nota bene náást elkaar hadden gevestigd.
Trendbreukje
Aan deze situaties moest ik onlangs denken toen ik hoorde dat er weer een groei te bespeuren valt in het aantal faillissementen. Vorig jaar werd er nog gesproken over het laagste aantal sinds 2001, nu lijkt er sprake van een trendbreukje. In de pers worden verschillende oorzaken geopperd: onder meer de afvlakkende economische groei, de handelsoorlog tussen Trump en Jinping en de magere loonstijgingen kwamen voorbij. Flauwekul natuurlijk. In de praktijk speelt dit soort macro-economische factoren nauwelijks een rol. Wat het verschil maakt is rauw kapitalistisch instinct, de drang van ondernemers om elkaar kapot te maken.
Concurrentie is een groot goed
Kijk, dat ik als klant kan kiezen uit een scala van aanbieders is een ware weelde. En inderdaad, concurrentie, het fenomeen dat deze baaierd aan mogelijkheden schept, is een groot goed. Maar vaak is er geen sprake van gezonde concurrentie. Ik bedoel, het is toch niet normaal om twee brillen cadeau te krijgen als je voor weinig geld één bril koopt? Dit soort aanbiedingen hebben slechts tot doel de ander uit de markt te verjagen – met goedkope prullen als munitie. Hoeveel bedrijven en webshops zijn er niet die met Chinese importrommel andere, alle meerdere decennia bestaande zaken de nek om proberen te draaien?
Is alles geoorloofd in de concurrentieslag?
Hoe verantwoord is het eigenlijk om spullen te importeren uit een land dat iedere student die zijn stem verheft de cel in mikt, dat jaarlijks meer mensen executeert dan alle andere landen ter wereld samen en dat tweeëneenhalf miljoen Oeigoeren onderdrukt met een innovatief trackingsysteem dat inmiddels gretig wordt geëxporteerd naar andere dictatoriale regimes? Is in de concurrentieslag werkelijk alles geoorloofd, ook al vallen er doden en worden kinderen in elkaar gemept omdat ze niet hard genoeg werken? Het is tijd dat er in ons land een soort bewustzijn gecreëerd wordt. Want het is eigenlijk toch heel treurig om drie brillenwinkels naast elkaar te zien? Wat moet een stad met dertien sportscholen? Waarom telt een gemiddelde plaats drie autodealers waar ik kan kiezen uit duizenden gebruikte en nieuwe auto’s? Waarom kunnen we alleen tegen een economische dwerg als Brunei een grote mond opzetten en niet tegen China?
Valse concurrenten
Moraal van dit verhaal: concurrentie móet! Maar er bestaat ook nog zoiets als Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. En er bestaan valse concurrenten die in rare landen – landen zonder mensenrechten – containers met flauwekulproducten laten volgooien. Laten we met ons allen proberen ‘de zaak’ goed in de hand te houden. Dan zijn er ook minder faillissementen te betreuren.
Robert Jan Blom