Je kunt het je haast niet voorstellen bij een onderneming die is gebouwd op Hollandse degelijkheid. Toch moet de HEMA voor het eerst in zijn historie een faillissement slikken.
Franchise-ondernemers
Anders dan velen denken, en ook anders dan de oorspronkelijke naam Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam doet vermoeden, is de HEMA geen bedrijf uit één stuk. De warenhuisketen telt vijfhonderd winkels in de Benelux, Frankrijk en Duitsland en veertig procent van deze filialen worden beheerd door zelfstandige franchise-ondernemers. In Nederland geldt dit voor de helft van de filialen. Deze ‘Aangesloten Bedrijven’, zoals de zelfstandigen in HEMA-jargon heten, huren de formule en betrekken al hun artikelen van de centrale organisatie. In de jaren vijftig was de HEMA de eerste franchiseorganisatie van Nederland.
Publieke ruzie
Nog altijd is het bedrijf de grootste franchisegever van Nederland maar het contact tussen franchisegever- en nemer verloopt al jaren allesbehalve soepel. In november vorig jaar brak er zelfs een publieke ruzie uit tussen de directie en de vereniging van franchisers, de VAB-HEMA. Tegen het licht van de omzetdaling die de hele retailbranche doormaakt, kwamen de zelfstandigen in verzet tegen de dictaten die hen worden opgelegd. De inkoopprijs van de tompouces, het delen van almaar stijgende inkomsten uit de HEMA-webshop (uitgegroeid tot het meest winstgevende ‘filiaal’), het meebetalen aan de marketingkosten – uit een brief die Ronald van Zetten, directievoorzitter van de HEMA, naar de franchisenemers stuurde bleek dat partijen over allerlei zaken met elkaar overhoop lagen.
Slikken of stikken-attitude
Naar het idee van de directievoorzitter was en is het conflict gemakkelijk op te lossen. Het staat de zelfstandige winkelier vrij om eens in de vijf jaar afscheid te nemen van de formule, liet hij weten. De VAB-HEMA dreigde juridisch in het geweer te komen tegen deze slikken of stikken-attitude maar gerechtelijke wapengekletter is tot op heden uitgebleven. Om verdere reputatieschade te voorkomen, houden partijen de lippen stijf op elkaar. Toch lijkt er inmiddels een eerste slachtoffer te zijn gevallen. Vorige week werd een HEMA-filiaal in Geleen failliet verklaard. Een pijnlijk feit: in de lange geschiedenis van de HEMA - de eerste vestiging opende in 1926 – kwam het woord bankroet nog niet voor.
Stadshart van Geleen
Als een van de eerste winkeliers vestigde franchisenemer Frans Vesters zich een paar jaar geleden in een nieuwbouwcomplex dat het geplaagde stadshart van Geleen weer frisse allure moest geven. Zijn optimisme werd echter niet door iedereen gedeeld: het in 2008 met een spectaculaire licht- en theatershow geopende complex bleef in de jaren die volgden kampen met hardnekkige leegstand. Volgens zijn curator, Maarten van Ingen van Holla advocaten uit Den Bosch, moest Vesters forse verliezen incasseren. Maar, omdat hij zich gebonden wist aan het franchisecontract met de HEMA, waren pogingen om op gunstiger voorwaarden in te kopen kansloos. Nadat verhuurder Delta Lloyd, met wie Vesters een tienjarig contract had gesloten, zich niet bereid toonde de huurprijs van het pand te verlagen, bleef een faillissement als enige optie over. Inmiddels ziet er het naar uit dat Vesters, mét zijn 35 medewerkers, een doorstart kan maken op een nieuwe locatie, het Galfettigebouw op de Geleense markt. Hij zou een nieuwe investeerder hebben gevonden. Hoe het afloopt met de inkoopsprijzen van het gebak en de winstverdeelsleutel van HEMA.nl is nog ongewis.