De Kamer van Koophandel is een jokfabriek

Honderden reacties

In mijn column van vorige week, betichtte ik minister Asscher ervan sprookje rond te bazuinen over de werkloosheid. Omdat het CBS een lichte afname van de werkloosheid constateerde, meende hij te kunnen melden dat het zo zachtjes aan weer de goede kant opgaat met onze economie. De excellentie verzuimde erbij te vertellen dat het CBS met cijfers goochelt en gemakshalve weglaat dat er nog altijd twee miljoen landgenoten aan de kant zitten of bijna niet rond kunnen komen – vijftigers en zestigers, ongeregistreerde werkzoekenden, vluchtelingen, Wajongers en de zzp’ers die zich onverzekerd op twee-hoog-achter het schompes werken. Mijn verhaal raakte een gevoelige snaar: binnen een paar dagen stroomde mijn mailbox vol met honderden reacties. Het is dan ook niet mis: een overheid die zoveel te verbergen heeft en uitsluitend ‘goed-nieuws’ doorgeeft aan journalisten – gezagstrouwe pennenlikkers die de ministeriële woorden klakkeloos als feiten afdrukken. Waarom gebruiken ook zij hun vulpen niet een keer om de cijferballonnen van het CBS door te prikken?

KvK is de Gouden Handlanger van het ministerie

Naar aanleiding van vragen van lezers ga ik deze week nog even verder over dit onderwerp. Zo vroeg een lezer me naar de rol die de Kamer van Koophandel speelt bij de totstandkoming van de officiële werkgelegenheidscijfers. Welnu, u kunt de Kamer van Koophandel gerust de ‘Gouden Handlanger’ van de minister noemen: ze doet mee aan het Grote Versluieringsspel. Hoe ik dat weet? Omdat ik jarenlang met de KvK in de clinch heb gelegen. Ik had berekend dat een startende ondernemer een grote kans heeft om te falen: voor zestig procent van hen eindigt de droom van de glazen kantoorkolos en de langbenige secretaresses in een schoenendoos met een paar bonnetjes van het wokrestaurant waar de grootste plannen zijn gesmeed. Het eigen bedrijf blijft een papieren tijger. De KvK zag het anders. Volgens hen faalde slechts dertig procent van de starters. Na langdurig gesteggel is de KvK tot een ander inzicht gekomen. Inmiddels geven ze toe dat de helft van beginnende ondernemers niet verder komt dan een ordner met een handvol creditfacturen, nog altijd tien procent te weinig maar alas. Overigens past de KvK deze versluieringstruc vaker toe. Zo stelde ze dat slechts een paar procent van de mensen die jaarlijks in de wettelijke schuldsanering terecht komen ondernemer van een eenmanszaak was. Ook hier haalde de KvK bakzeil: met de cijfers van een vooraanstaand kredietinformatiebureau in de hand, kon ik aantonen dat tenminste een kwart van de schuldsaneringscliënten zich als ondernemer in de nesten had gewerkt.

Selectief shoppen in de databrij

Kortom, evenals het CBS en Asschers ministerie van Sociale Zaken, blinkt de Kamer van Koophandel niet uit in transparantie. Jazeker, de KvK verstrekt cijfermateriaal maar tegelijkertijd verbergt ze andere, nog belangrijkere cijfers, door selectief in de databrij te shoppen en te sjoemelen met definities. Neem het begrip startende ondernemer. Wat wordt daar precies onder verstaan? Tel je direct nadat je je bij het Handelsregister in hebt laten schrijven al mee – ook al vinden er geen activiteiten plaats? Ben je ook ‘eigen baas’ als je het ondernemerschap maar één dag per week uitoefent of niet meer dan twee luttele klusjes per maand accepteert? Heb je volgens de statistieken een eigen bedrijf wanneer je toko € 200 per maand oplevert en je voor de rest bent aangewezen op de bijstand, een alimentatieregeling en/of leningen van je ouders?

Twee boodschappenmandjes bij de buurtsuper

Volgens mijn woordenboek hoor je pas in de ondernemerscategorie thuis wanneer je ervan kunt leven. Alle ‘ondernemers’ die naast uitkering of baan een eigen zaakje bestieren en met die bezigheden net genoeg centen verdienen om maandelijks twee volle boodschappenmandjes bij de buurtsuper te kunnen betalen, vallen af. Gelukkig is de Belastingdienst het met me eens: pas als je minimaal 1225 uur per jaar aan je bedrijf besteed, kom je in aanmerking voor de fiscale voordelen van de ondernemersaftrek. Maar de KvK blijft – heel eigenwijs – een veel royalere uitleg van het begrip ondernemer hanteren. Waarom is het van groot belang dat de KvK zijn definities en cijfers synchroniseert met de fiscus, de gemeenten en de schuldsaneringsinstanties? Om tal van redenen, bijvoorbeeld omdat mensen die de stap naar een eigen bedrijf overwegen dan niet meer in de luren worden gelegd door een toekomstbeeld dat afwijk van de soms barre werkelijkheid. Kiezen voor het ondernemerschap heeft immers veel consequenties. Wie struikelt, klopt bij het UWV vergeefs aan voor een uitkering. Pensioenregeling? Zelf betalen. Verzekeringen die je risico’s dekken? Ga uit van € 800 premiekosten per maand. Vakanties? Misschien blijft er nog wat geld over voor een weekje Veluwe waar je kunt uitblazen van werkweken van tachtig tot honderd uur. 

Innovatiedrang

Ik wil niemand zijn droom afpakken, niemand het recht ontzeggen om een eigen zaak te beginnen. De wereld kan niet zonder de innovatiedrang en het initiatief van de man of vrouw die op een dag besluit op de zolder of in de garage voor zichzelf te beginnen. Helden zijn het, stuk voor stuk verdienen ze een standbeeld. We kunnen het wel zonder valse voorlichting stellen, zonder het legioen half-werkloze zzp’ers dat het slachtoffer is geworden van de glanzende folders van de KvK. Wie de echte risico’s van het ondernemerschap tot zich laat doordringen, zal er mogelijk van afzien of zich op zijn minst beter voorbereiden. Plechtige belofte: zolang ik boeken en columns schrijf, zal ik blijven vragen om de waarheid, om onafhankelijk onderzoek naar de omstandigheden waarin het (startend) ondernemerschap zich afspeelt. Aan de overheid heb ik vorige week al de vraag gesteld om de ware cijfers bekend te maken over het aantal werkzoekenden. Ik zie uit naar de reactie van Den Haag. U hoort weer van mij.

Robert Jan Blom