Het kabinetsbesluit om supermarkten per 1 januari 2024 te verbieden tabak te verkopen zal leiden tot het faillissement van vijfhonderd supermarkten. Vooral kleine buurtsupers die gemiddeld een kwart aan omzet verliezen worden de dupe. Dit blijkt uit een onderzoek van SEO Economisch Onderzoek dat net is gepubliceerd.
Tabaksverbod: supermarkten verliezen gemiddeld 14 procent omzet
In november vorig jaar besloot het kabinet dat tabaksverkoop na 2024 alleen nog is toegestaan bij tankstations en tabaksspeciaalzaken. Verkoop door supermarkten en kiosken wordt verboden. In opdracht van het ministerie van VWS heeft SEO Economisch Onderzoek nu de economische impact van dit besluit in kaart gebracht. Uit de studie blijkt dat de verkoop van sigaretten, shag en aanverwanten voor honderden supers de kurk is waar de zaak op drijft. Volgens de studie leveren supermarkten gemiddeld 14 procent van hun omzet in wanneer de tabaksverkoop wegvalt.
Super in dorp en buurt: een kwart minder omzet door tabaksverbod
Grotere supermarkten hebben het minst te vrezen: zij lijden een direct omzetverlies van 3,4 procent. Kleine supers gaan er veel sterker op achteruit: hun nettowinst daalt met een kwart. Het SEO gaat er vanuit dat buurtsupers ook veel minder ‘dagelijkse boodschappen’ verkopen als klanten niet meer binnenlopen voor een pakje sigaretten. Hoe kleiner de supermarkt, hoe groter het aandeel van tabak in de totale omzet, concluderen de onderzoekers. Ongeveer vijfhonderd kleinere supers zullen door de tabaksban hun zaak moeten sluiten.
Helft dorpssupers vreest faillissement door tabaksverbod
‘Dramatisch.’ Zo noemt het Vakcentrum de gevolgen van de beperking van de tabaksverkoop.
Een peiling van de brancheorganisatie voor de levensmiddelendetailhandel onder zeshonderd supermarktondernemers bevestigt dat vooral supers in buurten en dorpen het zwaar te verduren krijgen. ‘Meer dan de helft van de ondernemers met een supermarkt in een dorp vreest direct voor het voortbestaan van hun bedrijf,’ verklaart het Vakcentrum op Distrifood.nl. ‘Als naar alle supermarktondernemers wordt gekeken dan vreest 20 procent voor bedrijfsbeëindiging binnen één tot twee jaar.’
SEO: geen bewijs voor gezondheidswinst door beperking tabaksverkoop
In 2025 roken naar schatting 2,2 miljoen mensen van vijftien jaar en ouder. Het SEO schat dat het aantal rokers als gevolg van de maatregelen met 65.000 tot 130.000 zal afnemen. Dit leidt tot een gezondheidswinst van 250.000 tot 500.000 levensjaren in goede gezondheid. Dit resultaat is echter niet zeker, aldus het instituut. De onderzoekers wijzen erop dat er in de wetenschappelijke literatuur geen consistent bewijs bestaat voor effecten van het beperken van het aantal verkooppunten op het aantal rokers.
SEO-onderzoek tabaksverkoop: grote supermarkten wilden niet meewerken
Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van interviews met experts en vertegenwoordigers van verkooppunten van tabak: supermarkten, tabaks- en gemakszaken en tankstations. Daarnaast is de literatuur geraadpleegd en zijn gemeenten, de NVWA en de douane bij de studie betrokken. Gek genoeg zijn de zes grote supermarktketens niet geïnterviewd. Volgens SEO wilden zij niet meewerken.