Curatoren moeten over een olifantshuid beschikken. Hun taak – het in goede banen leiden van een faillissement – komt hen onherroepelijk op kritiek te staan. Is het niet van mistastende overnamekandidaten, dan is het wel van de gefailleerde ondernemer. Onze columnist Robert Jan Blom over de vraag of de kritiek op de curator terecht is.
Klachten over curatoren
Al zolang ik in het ‘vak van faillissementen’ zit, hoor ik klachten over de curator rondzingen. Wat doet hij precies? Een curator is een persoon die het vertrouwen geniet van de rechtbank, met name van de Rechter-Commissaris (RC) die deel uitmaakt van de rechtbank. Nadat de rechtbank het faillissement heeft uitgesproken, bepaalt de RC wie als curator zal optreden. De RC heeft een lijstje met namen van personen die daartoe bereid zijn. Meestal zijn curatoren werkzaam als advocaat, maar niet altijd. De RC mag ook een deskundige aanwijzen en zelfs meerdere curatoren aanstellen, bijvoorbeeld wanneer in geval van complexe faillissementen veel gevarieerde expertise is vereist.
Curator behandelt gefailleerde ‘neerbuigend’
De curator, die aan de RC rapporteert, heeft tot taak te zorgen voor een zorgvuldige afwikkeling van het faillissement. Een deel van zijn werk is het dagelijks contact onderhouden met schuldenaren, schuldeisers, personeelsleden en opkopers. De klachten die bij mij binnenkomen, zijn afkomstig van gefailleerde ondernemers. Zij zijn allerminst gelukkig met de manier waarop de curator met hen communiceert. De meeste ondernemers zijn zelfs van mening dat de curator hen ‘neerbuigend’ behandelt, zo blijkt uit de opinieonderzoeken die ik heb verricht. De curator zou de schuldenaar duidelijk laten voelen dat hij hem/haar een onbenullige en slechte ondernemer vindt.
Curator verkoopt boedel te goedkoop
Een tweede klacht gaat over de salescapaciteiten van de curator. Tot zijn taken behoort immers ook om het initiatief te nemen om de spullen uit de faillissementsboedel te verkopen. De schuldenaren zijn allerminst onder de indruk van de verkoopkwaliteiten van de curator. Omdat hij de zaak snel wil afhandelen heeft hij de neiging het bedrijf en/of de boedel veel te goedkoop van de hand te doen, menen de schuldenaren. En zo leven er meerdere klachten.
Gefailleerden kunnen geen kant op
Het probleem voor gefailleerde ondernemers is dat zij met hun onvrede geen kant op kunnen. Natuurlijk, de officiële weg is de klacht neer te leggen bij de RC, maar deze ambtenaar trekt zich daar in de regel weinig aan of hij laat de klacht liggen tot het faillissement is afgewikkeld. Bovendien luistert een RC eerder naar het verhaal van de curator. Niemand lijkt het verhaal van de schuldenaar te willen horen. Uiteraard heb ik in het kader van mijn onderzoek met veel curatoren gesproken, ook met curatoren die door gefailleerden werden bekritiseerd. De curatoren gaven toe dat er in hun branche weinig respect bestaat voor ‘alweer een gefailleerde die door allerlei fouten failliet is verklaard’. Hiermee kan het gevoel van ‘neerbuigendheid’ worden verklaard. Ook werd erkend dat failliet verklaarde bedrijven of faillissementsboedels vaak snel moeten worden verkocht en dat snelheid de werkelijke waarde weleens geweld aandoet.
Zijn de klachten gegrond?
Maar verder heb ik niet kunnen vaststellen in welke mate de klachten van de gefailleerden gegrond zijn. De waarheid zal ergens in het midden liggen. Feit is dat de curator en de schuldenaar in dit proces tot elkaar veroordeeld zijn. Het is evident dat de schuldenaar zich in een zwakkere positie bevindt. Hij moet uitleg geven en de boekhouding overhandigen. En hij is verplicht te doen wat de curator hem opdraagt. Tenslotte moet de gefailleerde toezien hoe de curator zijn bedrijf en zijn spullen voor een appel en ei van de hand doet. Een bittere ervaring. Ik heb het wel eens eerder gezegd: het faillissement kent geen winnaars. En de grootste verliezer blijft de gefailleerde.
Robert Jan Blom