De economische crisis leek een goudmijn voor de schuldenjagers maar niets is minder waar. De laatste maanden gaat het ene na het andere incassobureau op de fles. Hoe kan dat?
Leedvermaak
Enig gegniffel is onvermijdelijk wanneer je leest dat incassobureaus die je overvallen met hun strenge aanmaningen zelf het hoofd nauwelijks boven water weten te houden. Bij het uitbreken van de kredietcrisis wreef de branche zich nog in de handen. Met enig gevoel voor triomf, meldde de Nederlandse Vereniging van gecertificeerde Incasso-ondernemingen (NVI) eind 2010 dat het aantal wanbetalers in Nederland snel toenam, zowel onder particulieren als bij het bedrijfsleven. Het totale bedrag aan openstaande rekeningen was opgelopen tot maar liefst 5,7 miljard euro. Uitgaande van gemiddeld incassokostenpercentage van tien procent, lag er dus voor vijftig miljoen euro aan omzet voor het oprapen.
Sterke stijging aantal incassobureaus
Het is een rekensommetje dat door menig ondernemer werd opgemaakt. De laatste jaren is het aantal incassobureaus sterk gestegen. Boekhouders, organisatieadviseurs, rijschoolhouders: wanneer het in je eigen tak van sport tegenzat, kon je nog altijd een bord met ‘Incassobureau Snel Geld’ op je gevel spijkeren. Want, iedereen die over een KvK-inschrijving beschikt, kan dit beroep uitoefenen. Hoe? Makkelijk zat, zo redeneerde men. Kwestie van klanten werven en door de computer zo onbuigzaam mogelijk geformuleerde aanmaningen laten uitspugen. Waren er in 2001 nog maar 579 incassobureaus, in 2008 zochten achthonderd ondernemers hun geluk in de schuldenjacht en momenteel zijn er – wanneer ook de kredietinformatiebureaus worden meegeteld – naar schatting duizend incassobureaus actief.
Wet beperkt buitensporige incassokosten
Achter de vele, vaak imposante bedrijfsnamen gaat vaak een eenmanszaak schuil van een zich snel rijk rekenende crisisprofiteur. Op 1 juli 2012 werd diens feestje echter onverwacht verstoord. Mocht een incasseerder voor die datum zelf bepalen hoeveel kosten hij berekende (een opslag van € 150 euro op een factuur van € 200 was bepaald geen uitzondering), de wet Normering buitengerechtelijke incassokosten maakte resoluut een eind aan deze vrijheid die menig bureau tot het verzenden van buitensporige onkostenfacturen verleidde. Over de eerste € 2500 van een vordering mag tegenwoordig als vergoeding maximaal vijftien procent van de hoofdsom worden berekend, over de volgende € 2500 maximaal tien procent en op deze manier worden de incassokosten staffelsgewijs verder ingeperkt.
Spookburgers
Terwijl de crisis voortwoekerde en het aantal dossiers zich huizenhoog opstapelde, zag het business model voor het legioen incassobureaus er plotseling minder aantrekkelijk uit. De branche kreeg bovendien te kampen met een ander fenomeen, de spookburger. Steeds meer schuldenaren ontdekten dat zij zich relatief eenvoudig konden verlossen van de incassopost op hun deurmat: ze schreven zich simpelweg uit bij het bevolkingsregister. Alleen al in 2012 kwamen er 32.000 spookburgers bij, zo berichtte het CBS. Het totaal aantal – ook voor de fiscus en andere schuldeisers, onvindbare burgers – bedraagt in Nederland inmiddels meer dan 400.000.
Van goudmijn tot ravijn
Een overmaat aan goudzoekers, de inperking van het verdienmodel en de opkomst van de gewiekste spookburger: de ironie wil dat de crisis die een goudmijn leek er nu voor menig bureau als een ravijn uitziet. Aanvankelijk gleden alleen de kleine jongens weg. In juli 2010 was incassobureau Konsensus, met acht medewerkers opererend vanuit Brouwershaven, aan de beurt. In mei 2011 kregen de vijftien personeelsleden van Schone Lei Incassodiensten uit Amersfoort te horen dat hun bedrijf werd opgedoekt. In juli 2013 ging ook een grotere jongen onderuit, CreditForce Professionals bv uit Houten, een paar maanden gevolgd door het Algemeen Financieel Incassobedrijf (AFI) uit Leeuwarden. Dit bedrijf, dat al sinds 1948 actief was, klaagde dat het steeds meer moeite had om voor zijn opdrachtgevers vorderingen te innen. De dienstverlening werd overgenomen door Vesting Finance.
Verdere shake-out onvermijdelijk
En op 15 april van dit jaar glibberde een van de grootste incassobureaus van Nederland de diepte in, Credit Yard bv uit Eindhoven, beter bekend van haar dochteronderneming Inkasso Unie. Met klanten als de NS en apothekersclub KNMP stond de Unie, waar tachtig mensen werkzaam waren, te boek als marktleider in de openbaar vervoer- en zorgsector. En verdere shake-out van de door cowboys, fraudeurs én eigen winstbejag uitgedijde branche is onvermijdelijk. Onder de resterende bureaus circuleren inmiddels recepten waarmee de slag overleefd kan worden. Kernpunten zijn meer transparantie in de kosten, aansluiting bij vakorganisatie die een keurmerk afgeeft en een klachtenprocedure biedt en afschaffing van het
no cure, no pay-principe. Want, ook voor de incasseerder blijken de kosten voor de baten te gaan.