In de VS ben je pas een echte ondernemer als je een keer failliet bent gegaan. Tijdens een lezing waarin hij ondernemers opriep meer lef te tonen, hield premier Rutte hen onlangs deze wijsheid voor. Aan welke Amerikaanse ondernemers kunnen de Nederlandse collega’s een voorbeeld nemen? Faillissementsdossier presenteert de top-5 van de meest succesvolle Amerikaanse ondernemers die failliet gingen.
1. Henry Ford
Geboortedatum: 30 juli 1863
Beroep: autofabrikant
Ging failliet in: 1901 en 1902
Huidige waarde volgens Forbes: ca. $ 60 miljard
Achteraf gezien is het maar goed dat Henry Ford niet naar zijn vader heeft geluisterd, al leek de ouwe aanvankelijk gelijk te krijgen. William Ford, een conservatieve boer uit Michigan met Ierse wortels, vond het maar niets, de interesse die zijn oudste zoon voor techniek aan de dag legde. Vergeefs probeerde hij de jonge Henry van zijn fascinatie voor stoommachines af te houden door hem een flinke lap grond te gunnen. Weliswaar bleef de knaap een paar jaar op de boerderij werken, de techniek liet hem niet los. Als 28-jarige ging hij in Detroit aan de slag bij het elektriciteitsbedrijf van Thomas Edison die hij wist te winnen voor zijn ideeën rond zelf aangedreven vehikels. Via het netwerk van de beroemde uitvinder kwam hij in contact met investeerders die hem in 1899 in staat stelden een eigen bedrijf te beginnen: de Detroit Automobile Company. Het eerste product van de firma – een traag, onbetrouwbaar truckje – was allerminst een succes. Henry scoorde er zijn eerste faillissement mee maar hij liet zich niet uit het veld slaan. In 1901 richtte hij de Henry Ford Motor Company op, een onderneming die binnen drie maanden bankroet ging. De boedel werd overgenomen door een andere Henry, Henry M. Leland, die er luxe wagens mee ging bouwen, de start van het merk Cadillac. De berooide Henry zocht het in een andere richting: gewone auto’s voor de gewone man ‘waar je een paar melkbussen achterin kan zetten’. In 1908 lanceerde zijn derde onderneming, de Ford Motor Company, het revolutionaire T-model, een open vierzitsauto die zich kenmerkte door een lage prijs en zijn verrassende eenvoud, zowel in gebruik als in productie. And the rest is history. Ford Motor Company groeide uit tot een van Amerika’s meest succesvolle ondernemingen. Bestuurder William Clay Ford Jr, achterkleinkind van Henry, ziet er nog altijd op toe dat deze wijze woorden van de oprichter niet wordt vergeten: ‘Als alles zich tegen je lijkt te keren, bedenk dan dat een vliegtuig tégen de wind opstijgt en niet met de wind mee.’
2. Donald Trump
Geboortedatum: 14 juni 1946
Beroep: vastgoedmagnaat, aanstormend politicus
Ging failliet in: 1991, 1992, 2004, 2009
Huidige waarde volgens Forbes: $ 4.5 milard
Misschien vormt het verhaal van Donald Trump nog wel het beste bewijs voor de stelling van Mark Rutte. Immers, Trumps opmars tot een van de voornaamste republikeinse presidentskandidaten illustreert niet alleen dat Amerikanen gefailleerde ondernemers moeiteloos vergeven maar bovendien dat zij bereid zijn hun vertrouwen te schenken aan iemand die meer dan eens op de fles is gegaan. Wat Trumps achilleshiel leek te zijn – schimmige transacties, risicovolle leningen – blijkt nu zijn grootste kracht. Anders dan Obama’s vorige uitdager, de gladgepolijste rijkeluiszoon Mitt Romney die met een goudgerand paplepeltje in de mond werd geboren, is Trump self-made. Hoewel ook zijn vader, Fred Trump, een vermogend ondernemer was, vergaarde Donald zijn vermogen met vallen en opstaan. Vier keer raakte hij verzeild in faillissementsprocedures, onder meer in 1991 met de Taj Mahal, een casinoresort in Atlantic City dat omviel als gevolg van een gammele financieringsconstructie, en een jaar later met het Plaza Hotel in dezelfde stad dat door een schuld van 550 miljoen dollar naar beneden werd getrokken. Pogingen om de politicus aan te vallen op het gemak waarmee hij een bankroet afwikkelt, bleven tot dusver kansloos. ‘Hoe kunnen we u vertrouwen na vier faillissementen?’ vroeg Fox News-presentator Chris Wallace hem tijdens een tv-debat in augustus dit jaar. Trump, die benadrukte dat hij persoonlijk nooit failliet is gegaan, pareerde met de opmerking dat hij niet meer had gedaan dan ‘gebruik te maken van de wetten van dit land, zoals zoveel mensen aan de top van het bedrijfsleven doen.’ Hoewel Trumps in dezelfde uitzending geuite claim dat in de VS ‘bijna elke zakenman wel een keer een faillissement heeft aangevraagd’ aantoonbaar onjuist is, zoals de Washington Post later schreef, kon hij ermee weg komen dankzij voor het grote publiek herkenbare one-liners als ‘Kredietverleners zijn nu eenmaal moordenaars’ en ‘door één slag te verliezen kun je een manier vinden om de oorlog te winnen.’
3. Walt Disney
Geboortedatum: 5 december 1901
Beroep: entertainment producent
Ging failliet in: 1923
Huidige waarde volgens Forbes: ca. $ 179 miljard
Is er een meer iconische Amerikaans entrepreneur denkbaar dan Walt Disney? Nauwelijks. Anno 2015 vertegenwoordigt zijn naam een wereldwijd opererend entertainmentconcern met een duizelingwekkende waarde. Weinigen weten dat de weg er naar toe werd geplaveid door een faillissement. Lang voordat hij zijn magische koninkrijk bouwde, was Disney eigenaar van een animatiestudio, Laugh-O-Gram in Kansas City. Hij bedacht grappige verhaaltjes die hij liet uittekenen en met een oude camera tot filmpjes monteerde. De rolprenten werden afgenomen door de plaatselijke bioscoopeigenaar. Bij het publiek oogstten de Laugh-O-Grams de nodige waardering maar veel geld brachten ze niet in het laatje. De overlevering wil dat Disney in zijn kantoorruimte woonde, dagelijks dineerde met een blik bruine bonen en eens per week een bad nam op het station. Toen zijn sales manager een contract tekende met een grote distributeur, leken eindelijk betere tijden aan te breken. Een paar maanden na het sluiten van de overeenkomst, ging de distributeur echter failliet. Hierop zag ook Disney die, vertrouwend op de naderende inkomstenstroom een nieuw projecten op poten had gezet, zich genoodzaakt het faillissement voor zijn studio aan te vragen. Hij verkocht zijn filmcamera, een deal die hem net genoeg geld opleverde voor een enkele treinreis naar Hollywood waar hij bij zijn oom kon intrekken. Samen met zijn zakelijk ingestelde broer Roy startte hij de Disney Brothers Studio’s, een naam die later werd gewijzigd in Walt Disney Studio. Ook in Californië verliepen de zaken aanvankelijk niet al te florissant. Pogingen om met filmpjes rond een meisjesfiguur (Alice) en een konijn (Oswald, the Lucky Rabbit) een naam te vestigen, mislukten. In 1928 kreeg Disney de ingeving een cartoonkarakter op een muis te baseren, met deze Mickey Mouse legde hij het fundament voor zijn ongeëvenaarde successen. Op zijn loopbaan terugkijkend, prees Disney het louterende effect van zijn moeizame beginjaren: ‘Alle tegenslagen die ik in mijn leven heb gehad, al mijn problemen, mijn obstakels, hebben me sterker gemaakt,’ zei hij. ‘Wellicht besef je het niet wanneer het je overkomt, maar een klap op je bek kan het beste zijn dat je overkomt.’
4. Abraham Lincoln
Geboortedatum: 12 februari 1809
Beroep: president
Ging failliet in: rond 1834
Huidige waarde volgens Forbes: nvt
Zijn gezicht mag pontificaal op een dollarcent prijken, er zijn dagen geweest dat Abraham Lincoln effe geen cent te makken had. Misschien wel omdat hij te rechtschapen voor de business waar hij als jongeman zijn heil in zocht. In New Salem, een plaatsje in de staat Illinois, begon hij met een partner een winkeltje. Ze kochten partijgoederen op en dachten een flinke winst te kunnen maken met de doorverkoop ervan. Maar Honest Abe, zoals zijn bijnaam luidde, redde het niet. Zijn partner overleed en hij bleef zitten met een schuld van duizend dollar. Crediteuren sleepten de latere president voor het gerecht. Lincoln moest zijn paard verkopen, de opbrengst was echter onvoldoende om de gehele schuld te vereffenen. Pas zeventien jaar later was Lincoln schuldenvrij. Overigens, mocht Donald Trump het tot president schoppen, dan bevindt hij zich in goed gezelschap. Behalve Lincoln, gingen ook Ulysses S. Grant, Thomas Jefferson en William McKinley failliet alvorens het hoogste ambt van de VS te bekleden.
5. H.J. Heinz
Geboortedatum: 11 oktober 1844
Beroep: voedselproducent
Ging failliet in: rond 1875
Huidige waarde volgens Forbes: ca. 11 miljard
De eerste van de fameuze 57 variëteiten waarmee Henry John Heinz al sinds 1892 adverteert, was de minst gelukkige. Onder kruideniers in Pittsburgh begon de ondernemende zoon van Duitse immigranten mierikswortelsaus te verkopen. De zaken liepen goed: in tegenstelling tot zijn concurrenten die donkere flessen gebruikten, koos Heinz voor transparant glas waardoor hij zijn klanten kon overtuigen van de kwaliteit van zijn product. Als gevolg van de wereldwijde financiële crisis die in 1873 uitbrak, raakte Heinz in de problemen. Hij moest voor zijn prille bedrijf het faillissement aanvragen. Vier jaar later trad hij als manager toe tot F & J Heinz, een firma die door zijn neef Frederick en zijn broer John was opgericht. Zijn zakeninstinct én de uitvinding van ketchup leidden er toe dat hij zijn familieleden uitkocht en zelf aan het roer ging staan. Het bedrijf groeide uit tot een van ’s werelds toonaangevende voedselfabrikanten.