In een net gepubliceerd rapport haalt adviesbureau Berenschot snoeihard uit naar de gemeente Den Haag. Bij de inmiddels failliete Energie Academie, een meer dan één miljoen euro kostend banenproject, was nauwelijks sprake van financiële controle. Bestuurders werden bedreigd wanneer facturen onbetaald bleven. De verantwoordelijke GroenLinks-wethouder heeft zijn conclusies al getrokken en is opgestapt.
Bestuurders Haags subsidieproject kregen zestig vakantiedagen per jaar
De administratie was ‘rommelig’ en ‘gebrekkig’. Aan medewerkers werd teveel salaris betaald. Sommigen kregen ‘zestig vakantiedagen per jaar’. De bedrijfscultuur was ‘verziekt’ en ‘gespannen’. En zo gaat het maar door, 174 pagina’s lang. Tijdens het doorlezen van het onderzoek dat bureau Berenschot heeft ingesteld naar het faillissement van de Energie Academie dringt zich één levensgrote vraag op. Wat dreef Bert van Alphen? Waarom greep de verantwoordelijke wethouder die namens GroenLinks op Sociale Zaken zat niet in? Was het blind idealisme? Incompetentie? Belangenverstrengeling?
Failliete Energie Academie wilde kwetsbare jongeren aan een baan helpen
Uitzicht bieden aan werkloze kwetsbare jongeren en bijstandsgerechtigden. Dat was de gedachte achter de Stichting Energie Academie (SEA). Leerlingen zouden er terecht kunnen voor een bouwtechnische beroepsopleiding. Om hen tot deelname over te halen werd de deelnemers een baan als elektricien, ijzervlechter, stukadoor of zonnepanelenmonteur gegarandeerd. De gemeente Den Haag gaf 1,2 miljoen subsidie. Na een jarenlange voorbereidingsfase ging het project in januari 2020 met veel fanfare van start.
Tienduizenden euro’s subsidiegeld om één jongere aan het werk te krijgen
De Energie Academie zou 560 mensen van de bijstand naar een baan begeleiden. Samen met het bedrijfsleven en een aantal opleidingsinstituten werden werkleertrajecten opgetuigd. Na een jaar bleken er welgeteld zeventien jongeren een baan te hebben gevonden. Om één jongere aan werk te helpen werden per saldo tienduizenden euro’s uitgegeven. De gemeente was van deze excessen op de hoogte. Al kort na de nota bene door Mark Rutte verrichte opening ontving wethouder Bert van Alphen signalen dat er iets niet in orde zou zijn op de academie.
Bestuur Energie Academie werd bedreigd wegens onbetaalde rekeningen
Een door hem ingeschakeld accountantskantoor stelde vast dat het geld anders werd besteed dan begroot. Toch bleef Van Alphen betalen. ‘Wij constateren dat door de gemeente vrijwel de gehele subsidie aan de Energieacademie is overgemaakt, ongeacht de beperkte instroom en aanwezigheid van kandidaten,’ schrijft Berenschot. Rond de Energie Academie blijken zich tal van incidenten te hebben afgespeeld. In het rapport geven bestuurders en medewerkers aan dat ze zijn geïntimideerd en bedreigd, onder meer door leerwerkbedrijven ‘die verhaal kwamen halen over nog niet betaalde rekeningen’.
Concept Energie Academie kan nog op steun rekenen
Hoewel het rapport een hard oordeel velt over de verantwoordelijke bestuurders en toezichthouders, is er toch nog een sprankje hoop. Na interviews met 57 betrokkenen stelt Berenschot vast dat het concept van Energie Academie bij veel mensen nog op steun kan rekenen. Maar, waarschuwt het bureau, ‘mocht besloten worden opnieuw te beginnen met een vergelijkbaar initiatief, dan is het in onze ogen cruciaal met een schone lei te beginnen.’ Met andere woorden, van Berenschot mag Bert van Alphen van zijn wachtgeld blijven genieten om te overpeinzen hoe hij zijn idealen met de weerbarstige werkelijkheid kan verzoenen.