De ondergang van speelgoedpaleis Intertoys brengt de risico’s van de franchisenemer weer eens pijnlijk scherp in beeld. Het idee lijkt zo mooi: je sluit je aan bij een grote keten en gaat enthousiast aan de slag. In de praktijk verandert deze startersdroom maar al te vaak in een nachtmerrie, waarschuwt onze columnist Robert Jan Blom.
Franchise: wel de lusten, niet de lasten?
Wie geïnteresseerd is in het ondernemerschap kan kiezen. Je kunt zelf een bedrijf oprichten en alles – strategie, assortiment, promotie, personeel – in eigen hand houden. Of je kunt het jezelf een beetje makkelijker maken. Wel de lusten van een eigen zaak, niet de lasten, zoiets. Je stapt in een bedrijf met een goede naamsbekendheid en je wordt franchisenemer. Je leent geld bij de bank en kunt in no-time aan de slag in je eigen bedrijf.
Afdracht aan de franchiseorganisatie
Wie aanklopt bij een franchisegever wordt behandeld als een koning. Logisch want de franchisegever ziet de winst die een gretige franchisenemer kan opbrengen. Een aanzienlijk deel van de omzet die deze ondernemer boekt, blijft niet in zijn eigen kassa. Er moet vaak heel wat worden afgedragen aan het moederconcern: entreegeld om tot de keten te worden toegelaten, een vaste lidmaatschapsfee, marketingfees, promotiefees… OK, maar je bent nu toch echt zelfstandig ondernemer? Het is maar wat je maar zelfstandig noemt.
Franchiseketens: een schimmig geheel
De inrichting van je bedrijf wordt bepaald door de organisatie. En ook de inkoop wordt centraal geregeld, net als de voorraden en het assortiment. Uiteraard moet je voor al deze diensten betalen. Nederland telt veel franchiseketens. Als klant besef je niet eens of de zaak waar je binnenloopt een franchiseketen is of een ‘echte’ zelfstandige ondernemer. Het is een schimmig geheel omdat ketens over ‘eigen bedrijven’ én franchisebedrijven beschikken. Denk onder meer aan McDonalds, Hema, Shell en wijlen Intertoys.
Faillissement van de franchiseorganisatie
Het grootste risico dat je als hardwerkende franchisenemer loopt is het faillissement van de franchiseorganisatie. En dit is bepaald geen incidenteel verschijnsel. Er zijn nogal wat franchiseorganisaties gesneuveld in het recente verleden: Halfords, Phone House, DA Drogisterij, Expo wenskaarten, Mitra slijterij en nu ook Intertoys. Als dit je overkomt als franchisenemer met een goed lopende vestiging, ben je zuur. Je kunt dan wel besluiten om als zelfstandig ondernemer door te gaan maar je bedrijfsnaam is ‘besmet’. Klanten weten dat de keten failliet is. En dan kopen ze liever niet meer bij jou omdat de garantie een probleem kan worden of omdat ze je cadeaukaarten en tegoedbonnen niet vertrouwen.
Ondernemersbloed?
Ook aan de inkoopkant wordt het natuurlijk een stuk lastiger voor de franchisenemer die zijn eigen weg probeert te banen. Van een gezamenlijke inkoop is geen sprake meer, schaalvoordelen verdwijnen. Je moet alles zelf regelen, je winstmarges verdampen. Uiteindelijk leggen ook de meeste ‘zelfstandige’ franchisenemers het loodje. Stroomt er ondernemersbloed door je aderen? Misschien kun je dan toch maar beter een eigen bedrijf oprichten? Dan ben je in elk geval echt zelfstandig.
Robert Jan Blom