Imtech, Meavita, Estro… De schijnwerpers van de media richten zich vrijwel altijd op de grote faillissementszaken. Maar wist u dat 86 procent van de faillissementen bedrijfjes van tien personeelsleden of minder treft? Welk leed gaat er achter deze cijfers schuil? En hoe kunnen kleine ondernemers zich wapenen tegen een bankroet?
Bakkerij Nijman failliet
‘Bakkerij Nijman aan de Koningsweg in Winterswijk is failliet verklaard. Bij de bakkerij werkten vier mensen. De reden voor het faillissement is volgens curator Bjorn Harbers, de ziekte van de bakker…’
Het zijn, zelfs in regionale dagbladen, maar kleine berichten: het bankroet van de bakker, de schoenmakerij die het niet redt, de fitnesssalon die moet sluiten. Geregeld wordt mij door lezers gevraagd waarom ik hier nauwelijks oog voor heb. Waarom ik maar door ratel over Imtech, Meavita en Estro, over de grote faillissementen. Het kleine faillissement is toch ook belangrijk, zo werpen ze mij voor de voeten. Ik moet deze critici gelijk geven. Te vaak zwicht ik voor de verleiding louter de grote zaken van commentaar te voorzien en dat is niet terecht: van de circa zeventigduizend ondernemingen die tijdens de crisisjaren (van september 2008 tot 2015) de deuren hebben moeten sluiten, gaat het in 86 procent van de gevallen om kleine bedrijven met minder dan tien werknemers. 58 procent van deze faillissementen betreft bedrijfjes met één werknemer, de zzp’er.
Stuwmeer van leed
Achter deze getallen gaat een stuwmeer van leed schuil. Onbegrip en woede over het wrede lot overheersen, de bijstand of een ander uitkerinkje blijken niet toereikend om in de kosten van levensonderhoud te voorzien, in het gezin wordt met een beschuldigende vinger naar de ondernemer gewezen, het woord echtscheiding valt, niet zelden besluit de gefailleerde zijn leven te beëindigen. Tijdens mijn loopbaan als faillissementsonderzoeker heb ik me meer dan eens in dergelijke situaties verdiept. Altijd vraag ik me af hoe deze tragische faillissementen voorkomen hadden kunnen worden. Waarom gaat de ene bakker wel failliet terwijl de andere bakker stevige omzetten omzetten blijft draaien? Waarom legt de ene loodgieter het loodje terwijl de andere zich een nieuwe bus kan permitteren? Mijn analyse voert me steevast naar een combinatie van factoren: te hoge kosten, teveel personeel, een slecht debiteurenbeleid, ontoereikende marketing, gelatenheid ten opzichte van toenemende concurrentie en persoonlijke oorzaken als ziekte, scheiding en ongelukken.
Verlies de toekomst niet uit het oog
Neem nu het bovenstaand geval van bakker Nijman. Ik ben niet op de hoogte van de specifieke omstandigheden die tot dit faillissement hebben geleid, toch vraag ik me af waarom de bakker zich niet heeft laten vervangen. Was zijn personeel niet in staat om de bakker op te volgen? Was geen van de vier personeelsleden in staat het werk van bakker over te nemen? Bij lezingen die ik voor ondernemers geef, dring ik er altijd op aan de toekomst niet uit het oog te verliezen, zelfs al bestier je een miniem snoepwinkeltje op de hoek. Ja maar, zeggen de ondernemers dan, ik kan een vervanger niet zomaar betalen. Het besef dat alle kosten die zij moeten maken om de zaak in stand te houden láger zijn dan de prijs van het failliet gaan, met alle ellende van dien, wil niet tot iedereen doordringen.
Onderwerp je bedrijf aan een ‘future check-up’
De moraal van dit verhaal is simpel. Natuurlijk is een ziekte niet je eigen schuld. Een echtscheiding? Rot voor je, de omgeving leeft met je mee. Wordt je getroffen door een ernstig ongeluk? Pure pech. Maar, geachte ondernemer, vergeet nooit dat er mensen van je afhankelijk zijn, je partner, je kinderen op de eerste plaats. En dat je alleen daarom al de plicht hebt om verder te kijken dan de dagelijkse besognes. Het maakt niet uit of je net uit de startblokken bent geschoten of dat je bedrijf al jaren bestaat: elke ondernemer, groot of klein, moet zich geregeld afvragen hoe toekomstbestendig zijn zaak is. Wat als de vaste klanten weglopen? De publiekstrekker van de naast de deur failliet gaat? Een werknemer voor zichzelf begint? Een ziekte toeslaat? Medische check-ups zijn gewoon geworden. Onderwerp ook je bedrijf aan een ‘future-checkup’ zodat je direct kunt anticiperen op onverwachte omstandigheden.
Robert Jan Blom