De nieuwste cijfers van de Belastingdienst laten zien dat een aanzienlijk deel van de zelfstandigen moeite heeft om hun fiscale verplichtingen volledig na te komen. Vooral onder zzp’ers en zmp’ers (zelfstandigen met personeel) blijven belastingschulden hardnekkig aanwezig, ondanks een lichte daling in het aandeel ondernemers dat in 2024 rood staat bij de fiscus. Tegelijkertijd lopen de openstaande bedragen juist verder op, wat de financiële druk onder zelfstandigen onderstreept.
Zelfstandigen blijven achter bij werknemers
In 2024 had 26,9 procent van de zzp’ers een belastingschuld. Bij zmp’ers lag dat percentage met 31,3 procent nog hoger. Daarmee behoren zelfstandigen tot de groepen die het vaakst met de fiscus in de knoop zitten. Werknemers blijven duidelijk achter: slechts 5,3 procent van hen had een openstaande belastingschuld.
Een blik op de afgelopen tien jaar laat een grillig verloop zien. In 2014 had ongeveer één op de zes zelfstandigen een schuld; in 2019 waren de percentages juist op een relatief laag niveau beland (13,8 procent bij zzp’ers en 13,1 procent bij zmp’ers). In de jaren daarna liepen de aandelen opnieuw op, met 2021 als een duidelijk omslagpunt. Sindsdien is er sprake van een lichte daling, al liggen de niveaus nog altijd hoger dan in de jaren vóór 2019.
Doorsneeschulden stijgen naar hoogste niveau in tien jaar
Opvallend is dat de gemiddelde openstaande bedragen blijven toenemen. In 2024 bedroeg de doorsneeschuld van zmp’ers 2.700 euro, het hoogste bedrag sinds 2014. Ook bij zzp’ers nam de schuld verder toe, naar 1.900 euro. Ter vergelijking: in 2018 lag de doorsneeschuld bij beide groepen nog onder de 1.000 euro.
Werknemers zagen hun gemiddelde schuld minder sterk veranderen. Voor hen bleef het bedrag stabiel rond de 600 euro.
In totaal stonden begin 2024 voor 5,5 miljard euro aan belastingschulden uit. Daarvan kwam 3 miljard euro voor rekening van zzp’ers, 1,1 miljard voor zmp’ers en 1,4 miljard voor werknemers. Tienduizenden zelfstandigen kampen daarbij met omvangrijke schulden: 22.000 zmp’ers en 67.000 zzp’ers hebben meer dan 10.000 euro openstaan.
Wanneer wordt een schuld problematisch?
Hoewel zelfstandigen vaker een schuld hebben dan werknemers, blijken werknemers relatief gezien vaker problematische schulden te hebben. Van de werknemers met een belastingschuld bevindt 35 procent zich in die categorie. Bij zzp’ers ligt dat aandeel op 33 procent en bij zmp’ers op 30 procent.
In alle groepen is het aandeel problematische schulden de past jaren toegenomen. Vooral zmp’ers zagen een duidelijke verslechtering, wat erop wijst dat de druk op kleine werkgevers breder voelbaar is dan enkel in de huishoudboekjes van individuele ondernemers.
Vermogenspositie: risico’s en reserves
Een openstaande belastingschuld betekent niet altijd dat de financiële basis van een ondernemer wankel is, al loopt de kans op problemen wel op. Zo heeft 22 procent van de zzp’ers met een schuld een negatief vermogen. Onder zzp’ers zonder schuld geldt dat maar voor 7 procent.
Tegelijkertijd beschikt een groot deel van de ondernemers met schulden over omvangrijk vermogen, vaak boven de 100.000 euro. Dat bestaat hoofdzakelijk uit bedrijfsactiva, wat suggereert dat veel zelfstandigen wel degelijk kapitaal hebben, maar minder liquide middelen om snel aan hun fiscale verplichtingen te voldoen.
Bouwsector koploper in schuldenlast
Tussen sectoren bestaan grote verschillen. Vooral de bouwsector springt eruit: 44,2 procent van de zzp’ers en 34,1 procent van de zmp’ers heeft daar een belastingschuld. Dat aandeel ligt aanzienlijk hoger dan in 2019, toen het nog om respectievelijk 24 procent en 15 procent ging.
Ook in de sector overheid, onderwijs en zorg valt een groot aandeel zmp’ers met schulden op: ruim 40 procent. Bij zzp’ers is dat percentage opvallend lager (26 procent), al ligt het nog altijd boven het gemiddelde.
In sectoren zoals financiële dienstverlening, informatie en communicatie en de verhuur van onroerend goed liggen de percentages een stuk lager, al zijn de verschillen tussen zzp’ers en zmp’ers ook daar duidelijk zichtbaar.