Het ondernemersvertrouwen in Nederland is in het derde kwartaal van 2025 licht gestegen en komt uit op -3,8. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers van de Conjunctuurenquête Nederland, samengesteld door het CBS, de Kamer van Koophandel, het EIB, MKB-Nederland en VNO-NCW. De toename is vooral toe te schrijven aan minder negatieve verwachtingen over het economisch klimaat, hoewel ondernemers nog altijd verdeeld zijn over hun vooruitzichten.
Voorzichtig herstel na eerdere dip
Na een dieptepunt van -7,5 in het tweede kwartaal van dit jaar, is het vertrouwen in het derde kwartaal enigszins opgekrabbeld. Daarmee ligt het sentiment weer dicht bij het langjarig gemiddelde van -3,7 sinds 2012. De verbetering lijkt vooral ingegeven door minder negatieve verwachtingen voor het lopende kwartaal: het saldo van de verwachtingen over het economisch klimaat ging van -8,1 in april naar -1,6 in juli.
Ter vergelijking: in de piek van juli 2021 stond het ondernemersvertrouwen nog op een opvallend positieve 13,3. Sindsdien is het sentiment grillig gebleven, met een duidelijk dalende trend vanaf eind 2021.
Sector vervoer en opslag springt eruit
In acht van de twaalf bedrijfstakken is het ondernemersvertrouwen gestegen. De grootste sprong werd gemaakt in de sector vervoer en opslag: van een fors negatieve -12,0 naar -0,9. Ook de zakelijke dienstverlening liet herstel zien en keerde zelfs van negatief naar positief vertrouwen. Samen met de informatie- en communicatiesector zijn dit momenteel de enige bedrijfstakken waar het vertrouwen boven nul uitkomt.
Aan de andere kant zijn er sectoren waar het sentiment juist verslechterde. De grootste daling werd gemeten in de landbouw, bosbouw en visserij. Ook in de horeca, de detailhandel en de vastgoedsector nam het vertrouwen af, al bleef dat vrijwel gelijk aan het voorgaande kwartaal.
Personeelstekort opnieuw grootste belemmering
Een structureel probleem waar ondernemers tegenaan lopen, blijft het tekort aan personeel. Begin derde kwartaal gaf ruim 36 procent van de bedrijven aan dat een gebrek aan arbeidskrachten hun grootste belemmering vormt. Dat is een stijging ten opzichte van de vorige kwartalen en inmiddels hoger dan het aandeel bedrijven dat géén belemmeringen ervaart.
Daarnaast noemt één op de vijf ondernemers een tekort aan vraag als grootste knelpunt. Ongeveer 10 procent wijst op financiële beperkingen, terwijl slechts een klein deel productiecapaciteit of grondstoffentekorten als grootste probleem ervaart.
Verdeeldheid over investeringen in 2025
Wat betreft investeringsplannen in 2025 zijn ondernemers verdeeld. Per saldo is er nauwelijks verschil met vorig jaar: ongeveer evenveel bedrijven verwachten meer te investeren als minder. In zeven van de twaalf sectoren overheerst een positief investeringssentiment.
Opvallend is de vastgoedsector, waar per saldo 17 procent van de ondernemers aangeeft dit jaar meer te willen investeren – weliswaar lager dan de bijna 25 procent van vorig jaar, maar nog altijd het hoogste van alle sectoren. De sector vervoer en opslag laat hier ook herstel zien, met een stijging van het investeringssaldo van 3 naar 12 procent ten opzichte van 2024.
Negatiever zijn de geluiden uit de horeca, waar ondernemers met een saldo van -12 procent het minst optimistisch zijn over investeringen. Ook in de detailhandel, bouwnijverheid en ICT-sector overheerst pessimisme. In de industrie zijn de meningen vrijwel gelijk verdeeld.