Een Agatha Christie-thriller met een zombie-twist. Moordenaar helpt slachtoffer om zeep om het vervolgens weer tot leven te wekken. Dit scenario zou zich de komende jaren in de winkelstraten kunnen ontrollen. Menige re- en e-tailer verslikte zich gisteren in zijn espresso toen hij las dat Amazon in de VS honderden boekwinkels gaat openen. Winkels van steen en cement, wel te verstaan.
Stad zonder boekhandel
In de VS is een shopping mall of winkelstraat zonder boekhandel is al lang geen uitzondering meer. In Laredo, een stad in het zuiden van Texas, moeten de 250.000 inwoners het zelfs zonder ook maar één boekhandel stellen. Kleine, onafhankelijke boekwinkels hangen met de vingernagels nog aan de rand van het ravijn – en sommigen weten er weer bovenuit te kruipen – maar de grote ketens zijn afgebrokkeld. In 2011 ging de veertig jaar oude keten Borders ten onder: 399 boekenzaken sloten hun deuren, elfduizend medewerkers verloren hun baan. Barnes & Noble, de laatste grote keten van de VS, probeert te overleven door het assortiment te verruimen met speelgoed, cadeautjes, bierbrouwpakketten en een e-reader, maar heeft ook al honderden zaken moeten afstoten.
Slagveld
Ook in Nederland is de eens florerende boekenmarkt veranderd in een slagveld. In 2007 telde Nederland nog bijna duizend boekwinkels, inmiddels zijn dat er minder dan achthonderd. Het CBS, dat een boekhandel strikt definieert als een winkel die alleen boeken verkoopt, noteerde een daling van 645 in 2008 naar 510 winkels in 2015. Nadat Polare – het ongelukkige huwelijk tussen de winkels van De Slegte en Selexyz – in 2014 op de fles ging, lieten auteurs zich al verleiden tot het schrijven van weemoedige necrologieën over het verschijnsel boekhandel. Maar opeens breekt er licht door aan de somber getinte horizon. The Wall Street Journal berichtte gisteren dat Amazon van plan is in de VS drie- tot vierhonderd boekwinkels te openen. In november vorig jaar stak de internetgigant al een teen in het water door in Seattle zijn eerste stenen zaak te beginnen, nu zijn ze klaar voor de grote plons.
Selectie op basis van klantendata
De boekhandels van Amazon zullen er anders uitzien dan de concurrenten die ze hebben verdreven. De selectie zal worden samengesteld aan de hand van de data die de e-commerce site genereert, voor de e-readers en andere digitale producten die het bedrijf verkoopt zal ruimte worden geschapen en uiteraard kunnen klanten er hun bestellingen ophalen. Het nieuws over Amazon is het voorlopig hoogtepunt in een trend zich reeds langere tijd aftekent onder bedrijven die een voornamelijk digitaal bestaan leidden. Apple, Microsoft en Samsung gingen Amazon al voor, vorig jaar opende het Duitse Zalando zijn eerste winkel in Berlijn en in Nederland kondigde Coolblue aan het aantal fysieke winkels te willen uitbreiden. Is het denkbaar dat de gaten in de winkelstraten op termijn worden opgevuld door de tot steen gematerialiseerde webshops van Bol.com? Uit een onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam bleek dat twee derde van de e-tailers interesse heeft in een stenen winkel.
De angst dat het winkelend publiek bezig is te verworden tot een gezelschap van asociale kluizenaars die niet achter hun beeldscherm zijn weg te krijgen, lijkt enigszins weg te ebben.